x
Van woede naar kracht..
2012 © Ellorene Westerhout
x
Gedurende de laatste 10 jaar zijn onrechtmatigheden toenemend openbaar geworden. Manipulaties en ongeoorloofde praktijken blijken op alle terreinen plaats te vinden. De donkere kanten van de mens komen aan het licht. Om uitsluitend de slechtheid van de mens te etaleren vind ik te kort door de bocht en het zal ons niet naar oplossingen brengen. Desondanks hebben we het recht om woedend te zijn en de betrokkenen ter verantwoording te roepen. Om uit de crisis te komen is het noodzakelijk onder ogen te zien wat we aangericht hebben en daar consequenties uit te trekken. Maar een blijven hangen in de beloning-straf aanpak zal ons niet leiden naar een betere wereld.
Er is meer nodig. Neen, er is iets anders nodig. Zonder een dieper inzicht in de wereldsituatie blijven we in herhalingen vallen. En als we ons beeld van de wereldsituatie willen verdiepen, moeten we naar de hoofdrolspelers kijken. Dat zijn niet de wereld leiders en de grote corporaties, en het zijn ook niet de systemen, al is het zinvol om de beestjes een naam te geven. Ik stel voor om naar de mensheid zelf kijken en in welke richting we ons ontwikkeld hebben.
Ik denk dat wij als mensen het vermogen èn de verantwoordelijkheid hebben hoe we onze wereld inrichten en hoe we met ons huis, deze planeet, omgaan. Wij bezitten vermogens en vrijheden waarover andere levensvormen hier op aarde, zoals de planten en de dieren die we overigens als ons zusters en broeders mogen beschouwen, niet beschikken. Dit schept verantwoordelijkheden. Ik wil zelfs stellen dat als we onze verantwoordelijkheid niet nemen, we dan onze vermogens en vrijheden niet waardig zijn.
Wat hebben we tot nu toe gedaan met onze mogelijkheden, in welke richting hebben we ons ontwikkeld. Hoe zijn we bezig geweest de menselijke wereld in te richten en waar hebben we ons op gericht? Hierover is natuurlijk al door velen nagedacht en gepubliceerd. Iedere stroming heeft zijn eigen bril gefabriceerd en het menselijk leven in zijn eigen model gepropt. Ik ga ook zoiets doen, want het is te omvangrijk om lukraak maar neer te pennen wat me voor de mond komt. Na vele meer en minder ingewikkelde visies te hebben bestudeerd trof ik een verrassend eenvoudig model bij Carl Johan Calleman die de Mayakalender gebruikte als uitgangspunt en tijdlijn.
Calleman heeft de publiciteit gehaald met zijn afwijkende interpretatie van de kalender en vele discussies in het leven geroepen. Daar wil ik in dit artikel buiten blijven. Het is zijn geschiedschrijving die een interessant en werkbaar beeld oplevert. De ontwikkelingen zoals hij ze op een rij heeft gezet, hebben mij geholpen om een balans te vinden tussen de wereldlijk-wetenschappelijke kijk en de spiritueel-filosofische kijk op het wel en wee van ons als mensheid. Voordat ik in mijn eigen woorden en interpretatie deze ontwikkelingsgang deel, vraag ik om alle eerder geleerde kennis en veronderstellingen in de wachtkamer te leggen en met een open geest deze schets in je op te nemen.
Ontwikkelingen van mens en wereld
De vorming van de aarde, het plantenrijk en het dierenrijk heeft miljarden jaren in beslag genomen om tot voltooiing te komen. Van een menselijke ontwikkeling op het gebied van bewustzijn kunnen we spreken sinds 2 miljoen jaar. Dat is dus relatief kort ten opzichte van onze medeschepselen hier op aarde.
Familiebewustzijn
Deze ontwikkeling is voorzichtig begonnen met het leven in stammen. In deze fase waren we nog grotendeels ingebed in onze omgeving, de natuur, en konden we, net als de dieren, overleven met behulp van ons instinct en voortplantingsmechanisme. Het stammenbewustzijn is geconcentreerd op – en daarmee ook beperkt tot – het denken in verschillen en overeenkomsten. We herkennen de mensen van onze stam – tegenwoordig is dat familiekring, werkkring, ed. – en onze directe omgeving als “eigen”. Alles wat dit niet is, is vreemd, en mogelijk “slecht” dan wel op zijn minst gevaarlijk. Het denken in verschillen is de eerste vorm van bewustzijn.
Verklarend bewustzijn
Vervolgens slaan we een nieuwe richting in en ontwikkelen ons tot culturen. We gaan taal gebruiken en kunstvoorwerpen maken. In deze fase beginnen we geschiedenis te ‘schrijven’ via mondelinge overleveringen. In deze fase schakelen we ook over van jacht naar landbouw en ontstaan er nederzettingen. Ons bewustzijn ontwikkelt een nieuw vermogen: het beseffen van betekenis. We ontdekken betekenis in alles om ons heen: zon, maan, regen, wolken, droogte, stenen, planten, dieren. Alle (natuur)verschijnselen kennen we een reden toe. Het is een eerste vorm van het beschrijven van het leven door een verklaring te geven waarom de dingen bestaan. Het denken in betekenissen is de tweede vorm van het menselijk bewustzijn.
Dualistisch bewustzijn
Vervolgens ontwikkelt ons bewustzijn een nieuw vermogen: het onderscheid in goed en kwaad. Het is een soort nieuwe schil over het verschilsdenken in ‘eigen’ en ‘vreemd’. Het koppelt verschillen en overeenkomsten aan waarden en we gaan dit in wetten vastleggen. Er ontstaan rangen en standen; we gaan hiërarchieën aanbrengen. Dit bewustzijn verdeelt in meer en minder, beter en slechter. Kortom, we gaan oordelen en in deze fase ontwikkelen we het systeem van belonen en straffen. We roepen autoriteiten en gezaghebbers in het leven die we het recht geven om over ons te oordelen. Eerst in de vorm van personen, later in de vorm van instituties. De mondelinge taal wordt uitgebreid met geschreven taal en nederzettingen breiden zich uit tot volkeren. Het denken in goed en kwaad is het derde vermogen van het menselijk bewustzijn.
Ik-bewustzijn
Ons gezichtsveld breidt zich verder uit en we krijgen meer contact met andere volkeren en culturen. In ons bewustzijn groeit een besef van eigen kracht. We krijgen oog voor onze eigen mogelijkheden en vermogens en dat betekent dat externe autoriteiten en gezag niet meer als vanzelfsprekend aanvaard worden. Dit leidt bv. tot het afzetten van machtsfiguren (koningen en keizers) en het ontstaan van democratieën, maar ook het teruggeven van de koloniën en het ontstaan van de derde wereld. We worden toenemend baas over ons eigen leven en lichaam geholpen door de ontwikkeling van technologie. Geloof in een hogere macht (religie) maakt plaats voor geloof in wetenschap, zelfbeschikking en vind zijn ultieme vorm in geloof in de maakbaarheid van mens en maatschappij. Het denken in termen van macht is het vierde vermogen van het menselijk bewustzijn.
Waarden-bewustzijn
De nieuwe “self-made” wereld confronteert ons met de effecten van de menselijke expansiedrift. Technologie loopt ver vooruit op ons gevoel van wat mag, wat kan en wat moet. De snelheid waarmee we de wereld veranderen brengt desoriëntatie en frustratie met zich mee. Imago en realiteit raken van elkaar gescheiden. De wereld, de planeet is klein geworden met de moderne vervoers- en communicatiemiddelen. In het bewustzijn groeit het besef dat we niet alleen zijn in het leven, dat er meer is tussen hemel en aarde. Dat we niet oppermachtig zijn met onze kennis en technieken en dat we een balans op grotere schaal niet moeten veronachtzamen.
Er groeit een besef dat we ondanks alle indrukwekkende prestaties eigenlijk nog maar weinig weten over wie we zijn, waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan. In ons bewustzijn wordt iets wakker dat ons aanspoort respect te hebben voor het leven. Dat het niet alleen om onze eigen dromen gaat in het leven. De vraag waarom en waartoe we doen wat we doen duikt op. De nieuwe bewustzijnsfase vraagt: “vanuit welke waarheid leef je en handel je?” en ook “doe je wat je zegt en zeg je wat je doet?” Het denken in termen van waarden en waarheid is het vijfde vermogen van het menselijk bewustzijn.
Eenheidsbewustzijn
Momenteel is er een nieuw besef ontwaakt in ons bewustzijn. Het is een gevoel van verbondenheid. Dat blijft niet beperkt tot het eigen volk, klasse of ras, maar het snijdt door alle verschillen heen èn .. lost ze op. Het is een gevoelsmatig besef van een totale verwevenheid met het leven zelf. En dat leven strekt zich uit tot in de verste verten van het universum en de diepste diepten van ons bestaan. Het omvat de simpelste aardse levensvormen tot subtielste energetische levensvormen als lichtwezens. Dit besef doet hiërarchieën in rook op gaan, machtsvertoon uithollen en behoefte aan bewapening ontmantelen. Als we allemaal uit één bron voortkomen is iedereen onze broeder en zuster. Zelfs alle levensvormen zijn onze verwanten. Het betekent dat als ik jou schaad ik mezelf schaad. Deze nieuwste ontwikkeling van menselijk bewustzijn noem ik het denken in verbindingen en verbondenheid.
Bewustzijn is de sleutel
De veelkoppige crisis waarin we nu verkeren komt volgens mij voort uit de onverenigbaarheid van de verschillende bewustzijnsfasen zoals ze nu op de wereldkaart gepositioneerd zijn. Wat bedoel ik hiermee? We leven in een periode waarin we meer en meer leven vanuit een ethisch besef en een gevoel van verbondenheid, terwijl de systemen die onze maatschappijen regelen nog geleid worden door mensen die vanuit een oordeels- en machtsdenken leven. Het is dus niet het juiste bewustzijn op de juiste plek. Dat strookt niet met elkaar door één deur, omdat degenen die het (nog) voor het zeggen hebben ons besturen vanuit een krapper bewustzijnskader dan de mensen die de gemeenschap dragen. De huidige bestuurders, voor èn achter de schermen, nemen beslissingen die het volk verdelen in plaats van verbinden. Hun maatregelen komen ons dus ook niet ten goede en zullen dat ook nooit kunnen.
Mensen die in termen van macht denken hebben zichzelf voor ogen. Machtsbewustzijn maakt de wereld per definitie ondergeschikt aan zichzelf. Ze bevinden zich momenteel nog in de bestuurlijke regionen van het bedrijfsleven en de politiek. Ze herkennen onze behoefte aan ethisch verantwoord beleid en respectvolle omgang niet, ook al vinden zij zelf van wel. We gebruiken dezelfde woorden, maar bedoelen er totaal verschillende dingen mee. Door de bewustzijnsverschillen spreken we niet dezelfde taal en begrijpen we elkaar verkeerd. We zien er hetzelfde uit, hebben dezelfde lichamen, maar onze werelden verschillen als dag en nacht.
Ik vind het belangrijk dat we dit verschijnsel herkennen om behouden door de mondiale crisis te navigeren. Ik denk dus ook dat we naar een totaal andere maatschappijvorm zullen moeten evolueren. De huidige machtsstructuren zijn passé, ze sluiten niet alleen aan op de tijdgeest, ze zijn zelfs schadelijk voor het leven op aarde.
Van woede naar kracht
We zijn zelf tot veel meer in staat dan we denken, maar moeten er ook nog veel in leren. Onszelf besturen is niet iets wat vanzelf gaat. Maar dit kan makkelijker in kleine groepen waarin je elkaar kunt kennen en het persoonlijke contact een fundamentele rol speelt. Met elkaar kunnen we heel veel bereiken. We zullen moeten leren samenwerken en elkaar leren vertrouwen.
Om op het begin van dit verhaal terug te komen: we hebben het recht om woedend en verontwaardigd te zijn. De machthebbers moeten geconfronteerd worden met de effecten van hun handelwijzen. Maar we moeten niet blijven hangen in ons stammenbewustzijn en ons verlaten op straffen en belonen. We moeten ook niet blijven hangen in ons oordeelsdenken en onze energie alleen maar steken in nieuwe wetten en juridische processen. Laten we onze woede gebruiken als motor tot creatieve kracht en zelf de veranderingen aanbrengen.
Vanaf de bodem kunnen we een nieuwe wereld opbouwen en het mooie is dat iedere hand en ieder hoofd van betekenis is. Er is niemand die onder doet voor een ander. Elk kan doen wat ie kan en elk mens is van waarde. Echter, ieder zal de schouders er onder moeten zetten en moeten beseffen dat wat je voor een ander doet, je ook voor jezelf doet. We zullen een nieuwe saamhorigheid moeten scheppen, een nieuw sociaal gevoel waarin we allen onze beste bijdrage willen leveren aan een wereld waarin ieder zich thuis kan voelen.
