*
Ongelooflijke kwaliteitsvermomming van de CIA…!
2025 © WantToKnow.nl/be
*
Toen Jonna Mendez (1945), destijds hoofd vermommingen bij de CIA, begin jaren negentig werd gevraagd om president George H.W. Bush te informeren over de nieuwe masketechnologie van het agentschap, wilde ze een krachtige indruk maken om meer financiering te krijgen. Toen ze Bush in de Oval Office ontmoette, vermomd als een Latina met zwart krullend haar, beschreef ze hem de buitengewone resultaten die haar team had bereikt om de Russische KGB te ontwijken. Bush keek nieuwsgierig naar haar zijde, misschien op zoek naar een koffertje met de nieuwe vermomming. Ze vertelde hem dat ze die droeg; ze herinnert zich:
“Bush zei: ‘Wacht even, doe het nog niet af’. Toen stond hij op en keek hij nog eens goed. Ik herinner me dat hij toen zei: ‘Oké, doe maar af’.”
Als een personage uit Mission: Impossible trok Mendez langzaam een opmerkelijk levensecht masker af en onthulde haar ware gezicht: blauwe ogen, een lichte huid en kort, donkerblond haar. Toen ze de vermomming omhoog hield die iedereen in de kamer had misleid, leken Bush en zijn adviseurs verblind.
“De maskers waren van dusdanige kwaliteit, dat niemand anders, zelfs Hollywood niet, ze kon maken.”
Dat is slechts één van de vele herinneringen uit Mendez’ 27-jarige carrière als meester in vermommingen. Deze heeft ze gebruikt voor haar – door de CIA gecontroleerde memoires- ‘In True Face: A Woman’s Life in the CIA Unmasked’.
“Dit is mijn carrière waar niemand iets van weet; je stapt die wereld binnen en de deur sluit achter je. Ik vond het interessant om die deur toch te openen. Mensen die mij goed kenden, zullen geschokt zijn.”
Mendez’ opkomst in de spionage gaat terug op een stormachtige romance in het midden van de jaren zestig. Jonna Hiestand, geboren in Campbellsville, Kentucky, studeerde Engelse literatuur en bezocht op 20-jarige leeftijd Duitsland voor de bruiloft van een vriendin. Daar besloot ze een nieuw leven te beginnen, ver van huis.
Terwijl ze in Frankfurt werkte als correspondente voor de president van Chase Manhattan Bank, ontmoette Mendez de Amerikaan John Goeser, van wie ze dacht dat hij als burger voor het leger werkte.
“Ik was erg onder de indruk van deze verfijnde man, die er erg knap uitzag”, herinnert ze zich.
Een jaar later verloofden ze zich en Goeser bekende haar toen, dat hij voor de CIA werkte. Als ze met hem zou trouwen, zou hun leven vol geheimen zijn.
“Ik was meteen enthousiast over wat me te wachten zou staan; het klonk als het avontuur van mijn leven. Daar had ik gelijk in.”
Mevrouw Goeser werd secretaresse bij de CIA, destijds bekend als een ‘contractvrouw’, maar vertelde haar baas uiteindelijk dat ze zich verveelde, waarop hij voorstelde, dat ze geheime fotocursussen zou volgen om te leren hoe ze inlichtingen kon verzamelen.
“Mijn hele carrière veranderde..”
Mendez blonk uit in deze fotografie en, nadat ze de expertise van haar collega’s had opgezogen, leidde cruciale vermommingsoperaties op de meest vijandige locaties van de Koude Oorlog, van Moskou tot Havana en Peking.
“We ontwikkelden innovatieve vermommingen om het uiterlijk onmiddellijk te veranderen, creëerden verborgen camera’s en rustten CIA-agenten en buitenlandse informanten uit. We konden de Russen in de gaten houden om op de hoogte te blijven van de vorderingen van Rusland op nucleair gebied.”
Maar Mendez ontdekte dat vijanden van de VS niet haar enige probleem waren. Want naarmate ze hogerop kwam bij de CIA, kreeg ze te maken met giftige mannelijkheid in een vakgebied waar vrouwen niet meetelden, en volledig over het hoofd werden gezien. Ze zegt in het boek:
“Je moet niet zo goed zijn als mannen, je moet beter zijn”
Op een keer rolde een verontwaardigde mannelijke collega een onschadelijk gemaakte granaat naar haar toe. Die ontplofte een paar meter verderop. Haar reactie hierop:
“Ik begon te trillen en ik dacht meteen: ‘Hij wil dat ik me als een meisje gedraag’, dus dat deed ik niet. Ik huilde niet.”
Jonna Mendez heeft veel vertrouwen in de werking van de vermommingen. “Het geeft me voldoening om te weten dat het een soort kogelvrije vesten zijn.”
Een andere keer weigerde een baas haar de instructies van het hoofdkwartier voor een complexe en gevaarlijke missie te laten zien en beschreef hij haar vermommingsopdracht ten onrechte als fotografie. Zonder haar gebruikelijke materialen in een land dat ze niet mag noemen, moest Mendez toen het uiterlijk van een buitenlandse informant ter plekke veranderen. Haar vindingrijkheid redde hen beiden.
“Ik wilde de informant ouder laten lijken en gebruikte voetpoeder van Dr. Scholl om hem grijs haar te geven. Deze operatie was succesvol en de belangrijkste waar ik ooit bij betrokken ben geweest.”
Ze vond de bondgenoot van haar leven in Antonio ‘Tony’ Mendez, een charismatische CIA-agent en voormalig hoofd vermommingen. Hij is bij insiders vooral bekend vanwege de redding van zes Amerikaanse diplomaten uit Teheran in 1980. Ben Affleck speelde hem in de met een Oscar bekroonde film ‘Argo’ uit 2012. Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog werkten zij en Tony samen om een arsenaal aan briljante ontwijkingsprotocollen en James Bond-waardige gadgets te ontwikkelen.
“Wij waren Q”, zegt Mendez, terwijl ze hun kantoor van wetenschappers en kunstenaars vergelijkt met de techno-goeroes in de 007-films. Dankzij hun baanbrekende tactieken konden CIA-agenten de KGB in Moskou te slim af zijn.
“We konden alles maken: snel verwisselbare kentekenplaten, jasknopen die kompassen waren, zijden jasvoeringen die kaarten konden zijn”, zegt ze. “We stopten afluisterapparatuur in boeken. We stopten camera’s in sigarettenpakjes, draagbare zwangerschapsbuiken – we stopten ze overal.”
In 1990 eindigde het 23-jarige huwelijk van Jonna Mendez met Goeser in der minne, en in 1991 trouwde ze met Tony Mendez, die onlangs met pensioen was gegaan bij de CIA en zijn liefde voor schilderen was gaan praktiseren. Het paar woonde op hun boerderij in Washington County, Maryland. Jonna Mendez zette haar undercoverwerk bij de CIA voort. Jonna Mendez zegt dat haar man Tony regelmatig haar ‘reddingsboei’ was.
Mendez beviel in 1993 van hun zoon Jesse en ging kort daarna met pensioen bij de CIA.
“Ik werd zwanger op mijn 47e en dacht dat het spionagewerk naar de achtergrond zou verdwijnen. Ik had een beeld van hoe het moederschap eruit zou zien.”
Het echtpaar schreef samen bestsellers over hun clandestiene leven, waaronder ‘Spy Dust’, ‘Argo’ en ‘The Moscow Rules’. In 2019 overleed Tony aan de complicaties van de ziekte van Parkinson.
Jonna Mendez werkt aan vermommingsmake-up.
Tony en Jonna hebben in 2002 een medewerker van het ‘International Spy Museum’ vermomd en een aantal van de foto’s daarvan gemaakt, zijn deel van de permanente tentoonstelling op onze oorspronkelijke locatie. Er zijn ook een paar foto’s achter de schermen waarop Tony en Jonna hun magie laten zien. Jonna Mendez zegt dat het centrum
“niet alleen een project is, maar dat he één familie is geworden. Tony en ik hadden een band zoals ik nog nooit had meegemaakt. Hem verliezen was ontzettend pijnlijk; hij was mijn andere helft. Ik ben er nog steeds niet overheen.”
Nu ze eindelijk haar eigen verhaal deelt, wordt ze herinnerd aan hun prestaties wanneer ze door de zalen van het International Spy Museum in Washington D.C. dwaalt, waar haar masker uit het Bush-tijdperk en dat levensreddende blikje voetpoeder worden tentoongesteld. Nu ze lid is van het museumbestuur en docent is, hoopt ze een nieuwe generatie te inspireren om dienstbaar te zijn. Mendez over haar werk:
“Bij de CIA kun je, als je een goed idee hebt, dat aan de president voorleggen. Dat voelde als een speciale kracht, omdat we wisten dat er altijd een kans was om de wereld te redden.”
Not everything you see is as it seems. pic.twitter.com/1KkmoxHG33
— illuminatibot (@iluminatibot) September 20, 2025
