Als gezondheidsjournalist streeft Makai Allbert – de auteur van dit artikel – ernaar om goed onderbouwde inzichten te leveren in de gezondheidswetenschappen. Hij is afgestudeerd in biomedische wetenschappen en heeft een doctoraal als Master of Arts in geesteswetenschappen en deed biomedisch onderzoek aan de Universiteit van Maryland. Hij werkte voor NASA, en deed daar onderzoek bij data-analyseprojecten en werkte als gastonderzoeker aan het Center for Hellenic Studies aan Harvard.
Dit artikel van zijn hand, over het ‘objectieve’ fenomeen tijd, gaat er vooral om, dat deze ’tijd’ wellicht niets meer of minder is, dan een SUBJECTIEVE realiteit, die realiteit is, doordat wijzelf die vooral creëren..!! Sommigen zullen zeggen dat ‘dat logisch is’, dát je doorgebrachte tijd langer of korter lijkt. ‘Maar dit tóch niet zo is’…
En toch kun je je afvragen, of überhaupt je leven ánders geleefd kan worden, dan op subjectieve wijze..! Elk ander construct dat je van tijd maakt, is toch immers óók weer een subjectief idee, een subjectieve creatie.. En als we eenmaal over ‘creatie’ beginnen, is het einde zoek.. Niet alleen in tijd gemeten.. Maar vooral in eeuwigheid..
Er is geen tijd; je moet ergens tijd voor maken..
*
* * * *
*
Buig ‘de TIJD’ met je geest..!
2025 © Makai Albert | deze versie (vertaling) WantToKnow.nl/be
*
Een minuut is altijd een minuut, behalve wanneer dat niet zo is. Dit idee werd getest in een Harvard-onderzoek in 2023. (HIER pdf) Onderzoekers brachten kleine kneuzingen aan op de onderarmen van deelnemers en lieten hen vervolgens in kamers zitten waar de klokken op normale snelheid, halve snelheid of dubbele snelheid liepen.. Cruciaal daarbij, was dat de werkelijk verstreken tijd in alle omstandigheden identiek was – 28 minuten – maar dat de klokken met verschillende snelheden tikten.
De resultaten verrasten de onderzoekers. Wonden genazen sneller wanneer mensen dachten dat er meer tijd was verstreken, en langzamer wanneer ze dachten dat er minder tijd was verstreken. Hoofdauteur van dit onderzoek, dr. Peter Aungle vertelt: “Persoonlijk dacht ik niet dat het zou werken, en toen werkte het toch!”
Een eeuw geleden toonde Albert Einstein aan dat tijd relatief is – niet vaststaand. Hij legde het idee uit met een eenvoudig, humoristisch voorbeeld:
“Leg je hand een minuut op een hete kachel en het lijkt een uur. Zit een uur met een mooi meisje en het lijkt een minuut. Dat is relativiteit.”
Nu ontdekken psychologen en neurowetenschappers (HIER) dat ons tijdsbesef niet alleen inherent subjectief is, maar ook zeer kneedbaar. Dat betekent dus dat de éne 5 minuten de ándere niet zijn..!! Besef je de strekking van deze ‘feitelijke’ constatering..!? We kunnen de klok niet stilzetten, maar door te begrijpen hoe we tijd waarnemen, kunnen we minuten langer laten aanvoelen, sneller genezen en zelfs onze herinneringen uitbreiden.
Hoe de geest de werkelijkheid beïnvloedt
Het genezingsexperiment van Harvard is een cruciaal bewijs dat geest en lichaam niet alleen met elkaar verbonden zijn, maar misschien wel één en hetzelfde zijn. Dr. Aungle hierover:
“We manipuleerden niet echt de tijd zelf. We manipuleerden verwachtingen! Als zij [mensen] denken dat er meer tijd is verstreken, verwachten ze meer genezing – en die verwachtingen alleen al, kunnen het lichaam beïnvloeden.”
Hij voegt daarn toe, dat de meeste mensen bij ‘mind-body-effecten’ alleen aan emoties denken, maar
“psychologie is verweven met alles wat het lichaam doet. Ik zou zeggen dat de geest tot op zekere hoogte elke fysiologische uitkomst beïnvloedt.”
Verwachtingen zijn niet het enige die tijd kan beïnvloeden.
Hoewel het geloof dat de tijd sneller gaat, genezing bevordert, zorgen negatieve emoties die veel opwinding veroorzaken, zoals angst, ervoor dat onze perceptie van tijd aanzienlijk wordt verlengd, waardoor deze langzamer lijkt te gaan. In een onderzoek (HIER) keken deelnemers naar angstaanjagende fragmenten uit ‘The Shining’ of ‘Scream’. Daarna werd een blauwe cirkel in het midden van het computerscherm getoond. Deelnemers hadden het gevoel dat de cirkel langer bleef staan na het kijken naar angstaanjagende films dan na het kijken naar neutrale of trieste films.
Sylvie Droit-Volet, de hoofdonderzoeker van het onderzoek, vertelt dat subjectieve uitbreiding waarschijnlijk is omdat “angst de interne klok versnelt, waardoor de tijd sneller lijkt te gaan en tot actie aanzet” – de vecht- of vluchtreactie. En mmdat de interne klok sneller tikt en meer tijdseenheden per seconde meet, lijkt de buitenwereld als het ware in slow motion te bewegen. Door de tijddilatatie kan het brein informatie met een hogere resolutie verwerken tijdens levensbedreigende situaties.
De tijd vertragen..!
We kunnen de tijd ook op een positieve manier langer laten aanvoelen, bijvoorbeeld door momenten van ontzag te zoeken. Dat toonde een studie uit 2012 aan, die werd gepubliceerd in Psychological Science. Het begrip/gevoel van ontzag, of dat nu voortkomt uit een verhaal of een herinnering, doet ‘de tijd’ langer aanvoelen. Ontzag werkt dan als een resetknop voor de hersenen. Het brengt mensen intens in het huidige moment.
Volgens de ‘extended-now theory’ verlengt het focussen op het huidige moment de tijdsbeleving, omdat we mentaal niet naar de toekomst snellen. Door het heden met oneindigheid te vullen, compenseert ontzag het gevoel dat de tijd wegglijdt, waardoor het leven bevredigender aanvoelt.
Uit het onderzoek bleek ook dat mensen die ontzag voelden minder ongeduldig waren, meer bereid waren om anderen te helpen en ervaringen verkozen boven materiële producten. We kunnen onze perceptie van tijd ook vertragen door te genieten. Psycholoog Tamar Chansky hierover: “Genieten is onze ervaringen markeren met een markeerstift. Genieten vereist geen extra tijd, maar eerder een verschuiving in aandacht.”
Voor mensen die tijd tekort komen, stelde Chansky voor om ‘nog twee happen’ van een ervaring te nemen – of het nu gaat om het proeven van koffie of het kijken uit een raam – om het bewustzijn van de hersenen te prikkelen. Deze eenvoudige handeling creëert ‘onzichtbare, kleine uitbreidingen’ binnen onze eindige dagen. Volgens Chansky is dit een manier om de geest te voeden, zonder dat je je schema hoeft te herstructureren:
“We kunnen zo gemakkelijk een hele dag doorrazen … en aan het eind van de dag voelen we ons misschien enigszins of zelfs zeer productief, maar we voelen ons misschien niet goed. Dus het vinden van deze kleine momenten … helpt ons om die uitbreiding van binnen te voelen.”
Chansky’s inzicht sluit aan bij onderzoeksresultaten die aantonen dat het trainen van aandacht, bijvoorbeeld door meditatie, onze perceptie van tijd kan veranderen. (HIER) Ervaren mediteerders hebben het gevoel dat de tijd tijdens meditatie en in hun dagelijks leven langzamer verstrijkt dan mensen die niet mediteren..!
Ook in de natuur ervaren we de tijd als langzamer.
In een onderzoek overschatten deelnemers de duur van een wandeling met bijna twee minuten wanneer deze in de natuur plaatsvond, terwijl hun schattingen voor wandelingen in de stad accuraat waren. (HIER) Blootstelling aan de natuur verhoogt de mindfulness en vermindert stress, toestanden die theoretisch verband houden met een vertraging van de interne klok. Als je wat tijd wilt ‘kopen’, kun je die vinden in de natuur. ‘Tijd groeit aan bomen’, concludeerde de studie.
Herinneringen en tijd
Waarom voelen zomers in onze kindertijd eindeloos, terwijl onze volwassen jaren voorbij lijken te vliegen? Het antwoord ligt in de manier waarop onze hersenen nieuwigheid verwerken. Onze hersenen meten tijd op basis van het aantal nieuwe herinneringen dat wordt gecreëerd.
Wanneer we onverwachte prikkels tegenkomen, verwerken onze hersenen meer informatie, wat leidt tot een subjectieve verlenging van die duur. In experimenten waarbij een prikkel met een lage waarschijnlijkheid – een zogenaamde oddball – verschijnt in een stroom van repetitieve standaardprikkels, wordt de oddball, of nieuwigheid, consequent als langer ervaren. (HIER)
“Hoe unieker, betekenisvoller of veranderlijker onze ervaringen zijn, hoe langer de tijd in ons geheugen blijft hangen”, aldus Marc Wittmann, onderzoeker aan het Instituut voor Grensgebieden van Psychologie en Geestelijke Gezondheid in Duitsland. Aan de andere kant comprimeert routine de tijd in ons geheugen door het vastleggen van reeds bekende details te stoppen. Wanneer neuronen herhaaldelijk reageren op dezelfde prikkel, neemt hun reactie af; ze worden efficiënter, maar leggen minder gegevens vast. DUS… Om je subjectieve leven te verlengen, moet je ‘variatie’ aanbrengen. (HIER)
Wanneer neuronen herhaaldelijk reageren op dezelfde prikkel, neemt hun reactie af; ze worden efficiënter, maar leggen minder gegevens vast. DUS… Om je subjectieve leven te verlengen, moet je ‘variatie’ aanbrengen.
“Een vervuld en gevarieerd leven is een lang leven”, vertelt Wittmann. Dit effect gaat niet alleen over het vullen van je agenda met drukke bezigheden, maar ook over “diepe emotionele resonantie met de wereld”. Honderd dagen routine worden in de hersenen samengevat tot één herinnering, terwijl een week reizen of nieuwe ervaringen duidelijk en uitgebreid blijft.
Wittmanns recente onderzoek (HIER) voegt daar een nuance aan toe: cognitieve capaciteit speelt ook een rol. Naarmate we ouder worden, is het gevoel dat het afgelopen decennium voorbij is gevlogen deels te wijten aan cognitieve achteruitgang, die ons vermogen om complexe herinneringen op te slaan beïnvloedt. Dit effect is echter matig. Mensen die mentaal en fysiek fit blijven en blijven zoeken naar nieuwe, emotioneel bevredigende ervaringen, kunnen hun tijdsbesef subjectief uitbreiden, ongeacht hun leeftijd.
De bevrijdende kracht van eindigheid
Het besef dat onze tijd beperkt is, wordt vaak als morbide beschouwd, maar het kan ook een bron van bevrijding zijn. Als eindige wezens in een wereld van oneindige mogelijkheden zijn we vrij om te kiezen hoe we onze tijd besteden.. Die vrijheid brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Elke keuze brengt de opportuniteitskosten met zich mee van oneindig veel andere levens die we niet kunnen leiden. Door deze beperking te erkennen, kunnen we ons concentreren op het heden.
Als we erkennen dat het leven eindig is, moeten we ook kiezen wat echt belangrijk is. Een dilemma is de keuze tussen tijd inruilen voor geld of geld inruilen voor tijd. In een langetermijnonderzoek onder ongeveer 1000 afstuderende studenten (HIER) bleken degenen die tijd belangrijker vonden dan geld, na hun studie vaker een intrinsiek zinvolle weg in te slaan en een jaar later een groter algemeen welzijn te rapporteren dan degenen die geld voorop stelden.
Maar het leven draait niet alleen om carrière of materiële zaken, het draait vooral ook om mensen en hun reacties op al die materiële zaken..! Door banden met mensen aan te gaan, voel je je meer verankerd in de tijd. Uit een onderzoek uit 2024 (HIER) blijkt dat mensen die zich tijdens de Corona-pandemie sociaal geïsoleerd voelden, een ‘tijdelijke breuk’ ervoeren: een diep gevoel van ontkoppeling waardoor ze moeite hadden om de dagen bij te houden.
Dat ze het moeilijk vonden, gebeurtenissen uit het verleden op een rijtje te zetten of zich een beeld van de toekomst te vormen. Wanneer we banden aangaan met anderen, vooral met degenen van wie we houden, krijgen we een nauwkeurig tijdsbesef. Droit-Volet zei dat je, om tijd in je voordeel te gebruiken, ‘het huidige moment moet omarmen: koester de liefde van je dierbaren, vind interesse en passie in je werk en activiteiten, en geef bovenal betekenis aan je leven’.
