EO-DOCUMENTAIRE ‘HET COMPLOT’
GEKRAAKT DOOR ERUDIETE KENNERS..!
*
‘Het Complot’ van de Evangelische Omroep (EO), een docu-serie over satanisch ritueel misbruik (srm), is uitgebracht. Volgens deskundigen en belangenverenigingen voor srm-slachtoffers geeft de 4-delige serie een misleidend beeld over het fenomeen. Zo stelt FVD-TweedeKamer-politicus Gideon van Meijeren, die in de Kamer het onderwerp op de agenda heeft gezet het keihard:
“Srm is eenzijdig en tenenkrommend belicht”..!
En hij spreekt op niet-mis-te-verstane wijze over ‘riooljournalistiek’. Psychotherapeut Herry Vos is ondanks een toezegging dat hij op persoonlijke titel mee te mogen werken, niet aan het woord gelaten..! Hij schreef aan regisseur Joost Engelberts zich belazerd te voelen. “Jullie hebben de mensen die uit ervaring weten hoe de wereld van georganiseerd sadistisch geweld eruitziet geen stem gegeven.”
WAT IS DE EO MET DEZE SLUW-VERTEKENDE DOCU VAN PLAN GEWEEST…? Is het simpele, journalistieke vooringenomenheid..? Ongeloof wellicht, dat fundamenteel gevoed diende/dient te worden, maar dan met UITERST VOORINGENOMEN, SELECTIEVE fact-shopping..?? Op sluwe wijze het solide onderzoek van VPRO’s ‘Argos’ in een kwaad
daglicht zetten..?
*
‘Eenzijdige’ documentaire probeert
satanisch ritueel misbruik
af te schilderen als
‘complotdenken’..!!
* * *
Satanisch ritueel misbruik door
EO afgeschilderd als ‘complotdenken’
‘COMPLOT’= Zeer kwalijk EO-‘werkstuk’..!!
© DE ANDERE KRANT nr. 36 | 2025 © auteur Ella Ster |
© 2025 deze versie WantToKnow.nl/be
*
*
In de veelbesproken vierdelige EO-serie ‘Het Complot’, onderzoekt regisseur Joost Engelberts het fenomeen ‘satanisch ritueel misbruik’ (srm). Hij begint zijn documentaire met de Bodegravenzaak, waarin Joost Knevel naar buiten kwam met zijn jeugdherinneringen aan srm, maar al gauw gaat het in het videodocument alle kanten op. Ingewijden die te maken hebben met satanisch ritueel misbruik en psychologen die slachtoffers behandelen, stellen dat er bewust een suggestieve, eenzijdige en misleidende voorstelling van zaken wordt gegeven.
Herry Vos is verbonden aan het Kenniscentrum Transgenerationeel Georganiseerd Geweld (KTGG) (HIER) – dat zich inzet voor overlevers van georganiseerd seksueel misbruik. Vos heeft als kinder- en jeugdpsychiater en psychotherapeut al meer dan 50 jaar ervaring met casussen op het gebied van ernstig en chronisch (seksueel) misbruik en complexe posttraumatische stressstoornissen. Ook was hij betrokken bij het
wetenschappelijk onderzoek om met hersenscans een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) aan te tonen, een onderwerp dat ook in Het Complot aan bod komt.
De 85-jarige Vos had zijn medewerking aan de documentaire toegezegd en wilde Engelberts voorzien van een ander perspectief en goede informatie over srm. Ook om duidelijk te maken dat het fenomeen srm ‘geen complotdenken is’, zo schreef hij aan de makers. Er waren al vergaande afspraken gemaakt, dat hij als therapeut op persoonlijke titel over srm zou spreken, maar Engelberts heeft hem zonder nader bericht uit de documentaire gelaten. Vos laat weten zich “belazerd en teleurgesteld” te voelen. In de documentaire vertelt Engelberts wel dat het moeilijk was om mensen voor de camera te krijgen, maar hij laat onvermeld dat hij zelf de nodige deskundigen heeft gepasseerd..!! Zoals Herry Vos die blijkbaar niet in het te schetsen beeld paste.
Zo heeft hij ook verzuimd de politicus met de meeste dossierkennis over srm, Gideon van Meijeren van Forum voor Democratie, aan het woord te laten..!! “Hij heeft mij niet benaderd”, aldus de FVD’er, die de documentaire als ‘tenenkrommend’, ‘eenzijdig belicht’ en ‘riooljournalistiek’ duidt.
“Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat op voorhand vaststond dat de uitkomst van Engelberts’ onderzoek moest zijn dat srm niet voorkomt, dat de slachtoffers fantasten, complotdenkers of gekken zijn. Dat complotdenken echt heel gevaarlijk is. En dat hij veel mensen aan het woord heeft gelaten die dat narratief kunnen bevestigen.”
Satanic Panic
In Het Complot wordt srm veelvuldig gelinkt aan complotdenken, maar ook neergezet als een soort geloof, een theorie of herinneringen die zijn ingeprent en aangepraat. Engelberts stelt in een interview op NPO1 dat alle verhalen over srm “heel goed zijn terug te herleiden naar één boek: Michelle Remembers, waarin een vrouw aan haar psychiater Lawrence Pazder vertelt over alle gruwelijke misbruikdingen die haar in een satanische cult zijn overkomen. Pazder schrijft er een boek over. Het wordt een bestseller.”
In Amerika zorgde het voor veel aandacht voor srm en uiteindelijk een stortvloed aan claims over srm. Er werd gesproken over een ‘Satanic Panic’. Engelberts duidt die gebeurtenis als een hype die naar Nederland is overgewaaid.
De McMartin-doofpot en weigering van forensisch bewijs
De documentaireserie baseert zich deels op omstreden en achterhaalde bronnen, zoals de controversiële misbruikzaak van de McMartin peuteropvang in Californië, waarbij ouders vergeefs probeerden aan te tonen dat hun kinderen satanisch ritueel en seksueel misbruikt waren. Het was een van de langstdurende strafzaken in de VS, die vanaf de aanklachten zeven jaar duurde.
Gedurende die periode huurden de ouders de inmiddels gepensioneerde Ted Gunderson in, die bij de FBI de leiding had gehad over de Los Angeles-divisie en onderzoek deed in de McMartinzaak. Hij bevestigde met behulp van archeologen de tunnels, die zich onder de klaslokalen bevonden, precies op de plek die de kinderen hadden beschreven.
Ook vond zijn team een bord met drie handgeschilderde pentagrammen, maar de aanklager weigerde al dit forensisch bewijs in ontvangst te nemen. Zowel de medewerkers als de directeur van de McMartin peuteropvang zijn uiteindelijk vrijgesproken. De EO-docu stelt dat de beschuldigingen in de McMartinzaak en vergelijkbare zaken in het land — het resultaat zouden zijn van ‘Satanic Panic’ en sturende ondervragingsmethodes, zonder ondersteunend bewijs.
De McMartinzaak stond volgens Gunderson echter niet op zichzelf. Hij deed ook onderzoek naar ‘The Finders’, een netwerk van kidnappers dat vanaf 1960 op verschillende plekken in de Verenigde Staten actief was, waarbij zelfs de CIA betrokken was. De 872 documenten over de McMartin peuteropvang en The Finders, die inmiddels door de FBI zijn vrijgegeven, onthullen dat er sprake was van een enorme doofpot.
Herry Vos, die onder andere ook bestuurslid is van het Kenniscentrum TGG – opgericht om onder therapeuten informatie over transgenerationeel, georganiseerd geweld uit te wisselen – reageert verbaasd op die framing: “Dat boek ‘Michelle Remembers’ ken ik niet en ik heb het hem in onze discussies ook nooit horen noemen”. Ook psycholoog Erick Goodwin* die als regressie- en hypnotherapeut veel misbruikslachtoffers behandelde, onder wie ook enkele slachtoffers van srm, noemt de stelling dat de claims voortkomen uit één boek “volstrekte onzin”.
Engelberts zaait verwarring door de Bodegravenzaak en het geloof in de satanische cult verderop in de documentaire te framen als een fenomeen dat vooral leeft in radicaal-christelijke kringen. Deze groep mensen gelooft in Satan en denkt in termen als goed en kwaad, beweert de documentairemaker, nota bene in een serie uitgezonden door de Evangelische Omroep (EO), die zegt te geloven in het Bijbelse verhaal van goed versus kwaad.
De plotselinge toename van srm-claims in de jaren ’80 en de angst voor het satanisme kwamen voort uit “een come-back van de duivel in de populaire cultuur”, aldus de EO-docu. Engelberts vergelijkt de getuigenissen van srm-slachtoffers met de middeleeuwse ‘heksenjacht’. Hij toont wél heftige beelden van ‘duivelsuitdrijvingen’ van binnen een christelijke gemeenschap, maar heeft beelden van satanisten en hun satanische tempels en symboliek achterwege gelaten (zie het kader hieronder)
Psycholoog Goodwin – die als therapeut veel ervaringsverhalen heeft gehoord van seksueel misbruik, en ook heeft gehoord van betrokkenheid van hooggeplaatsten, kinderbordelen, groepsverkrachtingen en martelingen in netwerken – hekelt deze onzorgvuldige beeldvorming:
“Het martelen en misbruiken van kinderen in een satanische sekte is totaal iets anders dan een geloofsovertuiging dat de duivel in iemand zit. De EO gooit dit allemaal door elkaar heen. De slachtoffers gaan op een dag hulp zoeken, soms pas na 20, 30 of 40 jaar. Trauma’s breken vaak op latere leeftijd open, als de weerstand fysiek en psychisch minder wordt. Het aan de politie rapporteren van zaken heeft geen zin. Het verdwijnt toch in de doofpot.”
‘Fictieve’ herinneringen..
De EO-documentaire leunt sterk op de filosofie van de Amerikaanse psychologe Elizabeth F. Loftus uit de vorige eeuw. Zij bedacht de theorie dat herinneringen van srm-slachtoffers zouden zijn ingepraat en ingeprent tijdens therapieën. Herry Vos betwist deze zienswijze:
“In de VS ontstonden de zogeheten memory wars. Naar aanleiding van Elizabeth Loftus is toen de False Memory Syndrome Foundation opgericht en hier in Nederland de werkgroep Fictieve Herinneringen, tegenwoordig bekend onder de naam Doos van Pandora.”
Ondanks deze getuigenis van Van Riemsdijk, overheerst de boodschap dat het vooral om een complottheorie gaat, voortkomend uit de verknipte breinen van mensen met onverklaarbare fictieve herinneringen.
De stichting Misbruikt!, die namens drie andere belangengroepen op 13 augustus 2025 een brief aan de EO stuurde, neemt ook nadrukkelijk afstand van deze opvattingen die in 1990 heersend waren, maar volgens de stichting inmiddels zijn achterhaald, zoals blijkt uit meer recente wetenschappelijke onderzoeken. Vos heeft de makers van de EO-serie duidelijk laten weten dat hij verbolgen is dat de documentaire in de complothoek is getrokken. Hij schrijft:
“Jullie hebben de mensen die uit ervaring weten hoe de wereld van georganiseerd sadistisch geweld er uitziet geen stem gegeven, met uitzondering van Yvonne van Riemsdijk”,
Srm-overlever Van Riemsdijk vertelt in de docu dat ze van haar 6e tot 13e in een satanische sekte misbruikt is. Ze neemt afstand van de Bodegravenzaak, maar stelt tegelijkertijd dat er wel degelijk een schaduwwereld bestaat waar dit type misbruik voorkomt. Even lijkt Engelberts overtuiging tijdens dat gesprek te wankelen. Ondanks deze getuigenis van Van Riemsdijk, overheerst de boodschap dat het vooral om een complottheorie gaat, voortkomend uit de verknipte breinen van mensen met onverklaarbare fictieve herinneringen.
Er komen zelfs twee mensen anoniem aan het woord, bij wie een pastoraal werker en een therapeut valse herinneringen aan srm bij hun cliënten zouden hebben ingeprent. Engelberts deelt dan met de kijker.
“Uiteindelijk zal Jacqueline net als Meta ontdekken dat ze al die tijd geloofd heeft in een spiegelwereld die niet bestaat. Therapeuten zijn soms zo vooringenomen dat zo’n idee (srm) in een patiënt wordt geplant.”
Vos maakt korte metten met die conclusie van de regisseur:
“Ik heb nog nooit een verhaal gehoord over aangeprate valse herinneringen, noch van hulpverleners, noch van overlevers. Eerder het tegendeel: de meeste overlevers vertellen dat hun verhaal niet serieus werd genomen, ze niet worden geloofd, het als fantasie wordt beschouwd of een uiting van een psychiatrisch probleem. Suggestieve therapeuten zijn de uitzondering.
Het herroepen van (delen van) slachtofferverhalen over seksueel geweld is niet zeldzaam en zeer begrijpelijk, gezien de innerlijke problemen die door het misbruik zijn ontstaan en door de intimidatie en bedreigingen door daders. Herroeping is geenszins synoniem met het feit dat het oorspronkelijke verhaal ‘onwaar’ is.”
Aan de hand van twee slechte therapeuten probeert Engelberts een hele beroepsgroep van therapeuten in diskrediet te brengen. Met name de groep therapeuten die van 2020-2021 vijf brandbrieven naar de Kamer stuurde met grote bezwaren over de opzet en aanpak van de commissie Hendriks die het onderzoek naar srm leidde.
Aline Terpstra, een van de GGZ-psychologen die de brandbrief aan de Kamer ondertekende, wilde uiteindelijk niet meewerken aan de docu, omdat ze toen al twijfels had of de uitzendingen de slachtoffers zouden kunnen schaden. Ze heeft kritiek op de benoemde bedreigingen naar aanleiding van (mogelijk) valse beschuldigingen vermeld in het persbericht van de EO. “Ik lees daarentegen nergens iets over dat slachtoffers van srm worden bedreigd, misbruikt en zelfs gemarteld. Krijgen zij erkenning in de serie?”
Van Meijeren is ervan overtuigd dat het videodocument een ander doel heeft en zegt wat velen al concluderen:
“Deze docu is erop gericht vooral het srm-dossier te sluiten en onder het tapijt te schuiven. Wij zullen ervoor blijven pleiten dat er alsnog een écht onafhankelijk onderzoek komt naar georganiseerd sadistisch misbruik, waar de Kamer in 2021 om heeft verzocht.”
Inhoudelijke claims…!
In Het Complot wordt door twee anonieme agenten en toenmalig burgemeester van Bodegraven, Christiaan van der Kamp, gesteld dat zij destijds inhoudelijk naar het Bodegravendossier hebben gekeken. Gideon van Meijeren is daar niet van onder de indruk. “Ernaar kijken is geen opsporingsonderzoek.” Volgens hem liegen de autoriteiten geregeld aantoonbaar over het dossier georganiseerd misbruik.
Dat is ook gebeurd bij de baanbrekende Argosuitzending over srm, naar aanleiding van 200 respondenten die slachtoffer waren van georganiseerd misbruik, van wie 140 mensen te maken hadden met srm. De uitspraak van de toenmalige minister van Justitie Dilan Yesilgöz, dat “alles in de Argosuitzendingen aantoonbaar onjuist, inconsequent en niet op feiten gebaseerd is”, berust volgens Van Meijeren op een glasharde leugen, omdat de programmamakers van de Argos-uitzendingen het verhaal van Lisa en ‘Glasscherven en duistere rituelen’ de gegevens niet met de recherche hebben gedeeld.
Marlies van Muiswinkel, de moeder van het misbruikte meisje Lisa, die aangifte deed dat zij door haar vader en zijn hooggeplaatste vrienden veelvuldig verkracht is en op haar 14e zwanger raakte, reageert:
“De zaak van Lisa ligt inmiddels geheel anders dan in de documentaire wordt voorgespiegeld. De documentaire lijkt onvoldoende te benadrukken dat georganiseerd sadistisch misbruik een reële criminele activiteit betreft. Slachtoffers van deze ernstige misdrijven vrezen dat hun ervaringen onvoldoende worden onderscheiden van complottheorieën, waardoor hun geloofwaardigheid in het geding komt.”
Het FVD-Kamerlid verwijt de documentairemaker hierover geen kritische vragen te stellen. Gideon van Meijeren:
“Ze kunnen wel zeggen, we hebben twee jaar onderzoek gedaan en dat klinkt heel grondig, maar het is niet verifieerbaar. Dat het meisje Lisa op 14-jarige leeftijd zwanger is geweest en bevallen van een baby, dat staat vast. Dat hebben twee gynaecologen vastgesteld. Daar was geen twijfel over. Dan weet je dat er een strafbaar feit heeft plaatsgevonden, want niemand weet waar die baby is.”
“Ik heb de minister de vraag gesteld welke feiten uit de Argosuitzendingen onjuist zijn. Ze kon niet één voorbeeld noemen. Het is echt een klassieke doofpotconstructie. Ik denk dat ze in de docu via de Bodegravenzaak, die al heel erg is geframed, ook alle uitkomsten van het Argosonderzoek proberen te delegitimeren.”
Gevolgen en juridische stappen
Marlies van Muiswinkel:
“Als reële zaken worden weggezet als complot, verdwijnt de noodzaak tot onderzoek. Hierdoor kunnen daders buiten beeld blijven en wordt de bescherming van kinderen ondermijnd. Voor slachtoffers betekent dit angst om niet geloofd te worden en dat zorgt ervoor dat slachtoffers hun ervaringen niet delen of aangifte doen. Dit vergroot hun isolement en belemmert zowel hun herstel als toegang tot het recht.”
Advocate Meike Terhorst:
“Iedereen die stelt slachtoffer te zijn van misbruik heeft in Nederland recht op onderzoek, ongeacht of de aangifte van misbruik seksueel, satanisch of sadistisch van aard is. Dus het bij voorbaat wegzetten van een slachtoffer als complotdenker vind ik kwalijk. In de docu wordt het ritueel misbruik vergeleken met het monster van Loch Ness. Alsof het misbruik gaat om flauwe sprookjesverhalen. Engelberts probeert op sluwe wijze het solide onderzoek van Argos in een kwaad daglicht te zetten.”
De ‘Stichting Misbruikt!’ publiceerde op haar website een tweede brief aan de hoofdredacteur van de EO (HIER), die bereid is met de belangenorganisatie voor misbruikslachtoffers in gesprek te gaan. Zij willen echter niet dat de andere delen uitgezonden worden. Ook de organisatie van Aline Terpstra, Lichtopsrm, geeft aan een inhoudelijke reactie naar de EO te gaan sturen.
Advocaat Stapel stuurde namens een aantal belanghebbenden in de Bodegravenzaak een brief naar EO over “ernstige onwaarheden” in de docuserie Het Complot, die als “onrechtmatig” kunnen worden aangemerkt. Van de EO ontvingen we nog steeds geen opheldering over de aangekondigde ‘dodenlijst’.
* Pseudoniem, echte naam bekend bij redactie ‘DeAndereKrant’
